Równoważny system czasu pracy. Jak go planować zgodnie z prawem?

Równoważny czas pracy to jeden z systemów, który pozwala lepiej dopasować organizację pracy do rzeczywistości firmy. Dzięki niemu możesz zaplanować dłuższe zmiany, dni wolne i elastyczny grafik – zgodnie z przepisami Kodeksu pracy. Choć system ten daje wiele możliwości, jego stosowanie wiąże się z określonymi obowiązkami i ograniczeniami. W tym artykule sprawdzamy, jak planować czas pracy równoważnie, nie ryzykując kontroli z PIP-u i działać zgodnie z prawem pracy.

Co to jest równoważny system czasu pracy?

To jeden z dopuszczalnych systemów organizacji pracy, który pozwala wydłużyć dobowy czas pracy nawet do 12 godzin (a w niektórych przypadkach nawet do 24 godzin), przy zachowaniu przeciętnej tygodniowej normy czasu pracy w okresie rozliczeniowym. Mówiąc prosto: jednego dnia pracownik pracuje więcej, innego mniej lub ma dzień wolny.

Przykład? Pracownik pracuje przez 3 dni po 12 godzin, a potem ma 3 dni wolne. Wszystko gra, jeśli w skali okresu rozliczeniowego średnia nie przekracza 40 godzin tygodniowo.

To podejście świetnie sprawdza się w firmach, które potrzebują elastycznego czasu pracy zgodnego z Kodeksem pracy.

Kiedy można stosować równoważny czas pracy?

System równoważny musi być przewidziany w:

• układzie zbiorowym pracy,
• regulaminie pracy,
• albo w umowie o pracę (jeśli firma nie ma regulaminu).

Można go stosować m.in. w:

• gastronomii i hotelarstwie,
• transporcie,
• rolnictwie i ogrodnictwie,
• ochronie mienia,
• firmach działających sezonowo.

To jedno z popularniejszych rozwiązań w 2025 roku, gdy wiele firm szuka zgodnych z przepisami sposobów na optymalizację zatrudnienia i czasu pracy.

Ile godzin dziennie? Jaki okres rozliczeniowy?

• Do 12 godzin dziennie – standardowy limit w równoważnym czasie pracy.
• Do 16 godzin – w przypadku dozorów i ochrony.
• Do 24 godzin – w systemie ciągłym (np. huty, elektrownie).

Okres rozliczeniowy zależy od rodzaju pracy:

• standardowo: do 1 miesiąca,
• maksymalnie: do 4 miesięcy (w szczególnych przypadkach: do 12 miesięcy).

Jeśli zastanawiasz się, ile godzin można pracować w równoważnym czasie pracy, pamiętaj, że kluczowe jest zachowanie limitów w skali całego okresu rozliczeniowego.

Jak planować grafik zgodnie z prawem?

1. Ustal okres rozliczeniowy
   Na przykład: 1 miesiąc, 2 miesiące albo 3 miesiące.
2. Policz limit czasu pracy w tym okresie
   To łatwe: liczba tygodni x 40 godzin + ewentualne dni pracy ponad pełne tygodnie.
3. Uwzględniaj odpoczynki

• min. 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku na dobę,
• min. 35 godzin odpoczynku tygodniowego,
• 1 wolna niedziela co najmniej raz na 4 tygodnie.

4. Zaplanuj dni wolne
   Za dłuższe zmiany (np. 12-godzinne) pracownik musi otrzymać dni wolne w ramach bilansowania czasu pracy.
5. Pamiętaj o pracy w niedziele i święta
   Dozwolona tylko wtedy, gdy praca jest dozwolona w tych dniach (np. gastronomia, turystyka). Należy zapewnić inny dzień wolny.

Planując grafik pracy w równoważnym systemie, warto korzystać z narzędzi ułatwiających kontrolę czasu pracy, przerw i odpoczynku. Zmiany grafików pracowników muszą być dokonywane z wyprzedzeniem.

Sprawdź również: Ekwiwalent za urlop 2025. Jak obliczyć go prawidłowo w małej firmie?

Błędy, których lepiej unikać przy równoważnym systemie czasu pracy

• Praca po 12 godzin dziennie przez 7 dni z rzędu – nawet w sezonie to nielegalne.
• Brak harmonogramu czasu pracy – musi być z wyprzedzeniem (co najmniej tydzień przed).
• Niewliczanie przerw czy nadgodzin do okresu rozliczeniowego – nadgodziny w równoważnym systemie także podlegają ewidencji i wynagrodzeniu.

Podsumowanie – równoważny system czasu pracy

Równoważny czas pracy w 2025 roku daje dużą elastyczność, ale wymaga dokładnego planowania i znajomości przepisów. Dzięki niemu możesz dopasować pracę do sezonowości lub rytmu Twojej branży, nie łamiąc przy tym prawa pracy.

To dobre rozwiązanie, jeśli zależy Ci na planowaniu czasu pracy zgodnie z prawem i potrzebujesz uelastycznić organizację pracy. Chcesz uniknąć błędów? Zacznij od dobrego grafiku i znajomości aktualnych przepisów o równoważnym czasie pracy.

Karty Paliwowe – Ranking Firm w 2025

FAQ (najczęściej zadawane pytania)

Czy w systemie równoważnym pracownik może pracować 12 godzin dziennie?
Tak, to podstawowe założenie tego systemu. Warunkiem jest zachowanie przeciętnej tygodniowej normy czasu pracy w okresie rozliczeniowym.

Ile może trwać okres rozliczeniowy w systemie równoważnym?
Zazwyczaj od 1 do 4 miesięcy. W szczególnych przypadkach można go wydłużyć do 12 miesięcy.

Czy trzeba mieć zgodę pracownika na równoważny czas pracy?
Nie, ale system musi być wprowadzony w przepisach wewnętrznych firmy lub w umowie o pracę.

Czy równoważny system oznacza brak nadgodzin?
Nie. Nadgodziny wciąż obowiązują, jeśli czas pracy przekroczy ustalony limit w okresie rozliczeniowym.

Kiedy trzeba dać dzień wolny za pracę w święto?
Zawsze, jeśli pracownik pracuje w święto zgodnie z grafikiem – powinien dostać inny dzień wolny.

Czy grafik pracy w systemie równoważnym można zmieniać w trakcie miesiąca?
Tylko w wyjątkowych sytuacjach. Co do zasady harmonogram musi być podany co najmniej 7 dni przed rozpoczęciem okresu rozliczeniowego.

Maja Białas

Absolwentka Public Relations, copywriterka z pasją do tworzenia treści, które są nie tylko ciekawe, ale i użyteczne dla czytelnika. Na co dzień zajmuje się content marketingiem i SEO, dbając o to, by słowa miały realny wpływ. W wolnym czasie planuje kolejne podróże i odkrywa nowe miejsca.